Co warto wiedzieć i jak wykorzystać kabotaż
Kabotaż dla Polskich firm?
Wielu przedsiębiorców zyskało dzięki uprządkowaniu przez wprowadzenie na poziomie unijnym przepisów odnośnie kabotażu. Wielu jednak wciąż nie może się przekonać do tej formy usług transportowych. Warto więc przybliżyć ten temat i przy okazji trochę go odczarować.
1. Co to jest kabotaż?
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1072/2009 z dn. 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych w art. 2 (6) określiło przewóz kabotażowy jako „krajowy zarobkowy przewóz wykonywany tymczasowo w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z niniejszym rozporządzeniem”. Wszystko jest więc jasne w sytuacji, kiedy przewoźnik na terenie Niemiec wykonuje tymczasowo przewozy krajowe.
2. Na jakich warunkach dokonuje się kabotażu?
Warunków, które musi spełnić przewoźnik jest kilka:
- Należy posiadać odpowiednie dokumenty poświadczające stosowanie się do wspólnotowych przepisów regulujących przewozy kabotażowe.
- Można wykonać jeden przewóz kabotażowy lub wszystkie w którymkolwiek państwie członkowskim, ale pod warunkiem, że dokonuje się tylko jednego przewozu na państwo członkowskie w przeciągu trzech dni od pustego wjazdu do państw członkowskiego; co ważne należy dochować odgórnego terminu 7 dni w odniesieniu do tych operacji
- Dokonuje się go tym samym pojazdem, którym wykonano przewóz międzynarodowy, jeśli jest to zespół pojazdów to tym samym pojazdem silnikowym
- Można wykonać do trzech przewozów kabotażowych w ramach jednego państwa członkowskiego, przy czym ostatni rozładunek musi mieć miejsce w ciągu siedmiu dni od ostatniego rozładunku wynikającego z przewozu międzynarodowego
- Dokonuje się go tym samym pojazdem, którym wykonano przewóz międzynarodowy, jeśli jest to zespół pojazdów to tym samym pojazdem silnikowym
- Kabotaż następuje po wykonaniu przewozu międzynarodowego (chodzi o unikanie pustych przebiegów
- Jeżeli kierowca pochodzi z państwa trzeciego musi posiadać świadectwo kierowcy
- Przewoźnik musi posiadać licencję wspólnotową
Przykład 1 – Francja jest krajem tranzytowym w transporcie międzynarodowym: dozwolona
tylko jedna operacja kabotażu.
Przykład 2 –Transport międzynarodowy do Francji: dozwolone maksymalnie trzy
kolejne operacje kabotażu we Francji po wyładowaniu ładunku międzynarodowego.
3. Jakie dokumenty są wymagane do kabotażu?
Art. 8 (3) Rozporządzenia 1072/2009 mówi, że wymagane są dokumenty stanowiące dowód wykonania przewozu w przychodzącym ruchu międzynarodowym oraz każdy kolejny wykonany przewóz kabotażowy. Będą to zatem: list CMR dotyczący przewozu międzynarodowego na teren państwa członkowskiego oraz listy przewozowe lub podobne dokumenty dla każdego przewozu kabotażowego. Powinny one zawierać takie informacje jak:
- numery rejestracyjne pojazdu silnikowego i przyczepy
- masa brutto rzeczy lub ich ilość określona w inny sposób
- charakter przewożonych rzeczy, metoda ich pakowania; w przypadku towarów niebezpiecznych ich nazwa, liczba opakowań, ich specjalne oznaczenia oraz numery
- miejsce i data odbioru rzeczy oraz miejsce ich przeznaczenia
- nazwa i adres odbiorcy, a po dokonaniu dostawy, jego podpis i data dostawy
- nazwa, adres i podpis przewoźnika
- nazwa, adres i podpis nadawcy
Uwaga! W celu zweryfikowania, czy kabotaż jest przeprowadzany zgodnie z warunkami zawartymi w Rozporządzeniu 1072/2009 nie są potrzebne inne dokumenty niż wskazane powyżej.
Inną zaś kwestią jest spełnienie warunków przewozu kabotażowego jakie wynikają z przepisów o transporcie drogowym w danym państwie członkowskim.
4. Co mogą określać przepisy krajowe?
Te kwestię reguluje art.9 Rozporządzenia, który stwierdza jasno, że jeśli nie ma innych unormowań wspólnotowych to w kwestiach przewozów kabotażowych państwa mogą regulować prawem krajowym (przepisy wykonawcze, ustawowe i administracyjne) takie kwestie jak:
- masa i wymiary pojazdów drogowych
- zasady dotyczące umowy przewozu
wymogi odnośnie niektórych kategorii przewożonych np. zwierząt lub rzeczy niebezpiecznych, szybko psujących się
- czas pracy kierowców oraz okresy wypoczynku
- podatek od wartości dodanej (VAT) od usług transportowych
Uwaga! Przepisy te muszą być takie same jak w stosunku do przewoźników krajowych, aby zapobiec jakimkolwiek przejawom dyskryminacji ze względu na siedzibę przewoźnika czy przynależność państwową.
5. Terminy, przewrotne pytanie … Ile trwa 7 dni?
W rozporządzeniu mowa jest o 7 dniach na wykonanie wszystkich operacji kabotażowych. Chodzi w nim o dni kalendarzowe, a zatem liczone od 00:00 do 24:00. Dlatego dokonując rozładunku przychodzącego transportu międzynarodowego w danym państwie członkowskim, 7 dni liczy się od godziny 00:00 dnia następującego po tym fakcie. Ostatni rozładunek powinien zaś mieć miejsce o 24:00 siódmego dnia od rozpoczęcia biegu terminu.
Jeśli chodzi o termin 3 dni na wykonanie kabotażu w państwie członkowskim innym niż to, do którego został wykonany transport międzynarodowy, to liczony jest on w podobny sposób jak termin 7 dniowy. Pierwszy dzień liczony jest od godziny 00:00 dnia następującego po wjeździe bez ładunku na teren innego państwa członkowskiego, gdzie ma mieć miejsce planowana operacja kabotażowa.
6. Co to jest operacja kabotażowa?
Generalnie należy przyjąć, że operacja kabotażowa jest to przewóz ładunku od momentu jego podjęcia do jego dostarczenia adresatowi wskazanemu w liście przewozowym. Oznacza to w praktyce, że podczas wykonywania takiego transportu może mieć miejsce kilka załadunków i kilka rozładunków. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że jeżeli ładunek to np. pięć palet zaś każda objęta jest innym listem przewozowym, to zgodnie z przepisami można dostarczyć jedynie trzy z nich bowiem każdy list przewozowy to w tym wypadku osobny transport.
7. Pojazdy poniżej 3,5 t a kabotaż?
Pojazdy o DMC poniżej 3,5 t również mogą wykonywać przewozy kabotażowe o czym mówi art. 8 (5). Ponadto art.1 (5 c) określa, że podmioty wykonujące transport pojazdami o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t nie muszą posiadać licencji wspólnotowej i innych zezwoleń przewozowych. Poza tym obowiązują je dokładnie takie same przepisy jak innych uczestników ruchu drogowego.
8. Co z kabotażem w połączeniu z transportem kombinowanym?
Transport regulowany Dyrektywą 92/106/EWG nie jest objęty unormowaniami dotyczącymi przewozów kabotażowych, więc wykonywany jest jedynie na podstawie powyższej dyrektywy.
9. Ewentualne kary? (Niemcy i Francja)
Unormowania wspólnotowe nie regulują kwestii kar za wykroczenia, pozostawiając je w gestii poszczególnych państw członkowskich. Najczęściej wykonywane przewozy kabotażowe dotyczą Francji i Niemiec, więc te dwa państwa zostaną podane w tym zakresie jako przykładowe.
W Niemczech za wykroczenia odnośnie przewozów kabotażowych odpowiedzialność ponosi nie tylko osobiście kierowca, ale także przedsiębiorca (przewoźnik). Kary nakładane są za przekraczanie ograniczeń w kabotażu, ale też za uchybienia w zakresie dokumentacji potwierdzającej prawidłowość przebiegu takich operacji. Każdorazowe przewinienie kierowcy to kara rzędu 100 EUR. Dla przedsiębiorcy kwoty za pojedyncze wykroczenie sięgają 2 000 EUR.
We Francji za nieprzestrzeganie wymogów odnośnie kabotażu należy spodziewać się unieruchomienia pojazdu do czasu zaprzestania naruszania prawa. Kary sięgają tam nawet 15 000 EUR. Za niekompletną dokumentację lub jej brak przewidziana jest grzywna w wysokości 1 500 EUR. Warto także zwrócić uwagę, że przewoźnicy z krajów, które nie mają prawa do przewozów kabotażowych na terytorium Francji za naruszenie zakazu podlegają karze jednego roku więzienia.
10. Podatek VAT a kabotaż.
Podatek VAT jest jednym z obszarów regulowanych przepisami prawa krajowego. Należy jednak wciąż pamiętać, że wystawiając fakturę VAT za usługę transportową wykonaną w ramach kabotażu przedsiębiorcę obowiązują zasady wewnątrz wspólnotowej dostawy usług i stąd usługa taka opodatkowana jest w kraju dostawy, a więc w przypadku kabotażu wykonywanego we Francji, podatek zapłaci odbiorca francuski. Faktura będzie więc wystawiona bez VAT’u, a odbiorca będzie płatnikiem na podstawie krajowych przepisów o podatku od wartości dodanej. Polski przewoźnik nie podlega w tym zakresie ani rejestracji do podatku VAT w danym kraju, ani opodatkowaniu z tego tytułu. Przewoźnik wykonujący przewozy kabotażowe powinien jednak udać się wcześniej do właściwego ze względu na siedzibę urzędu skarbowego i złożyć wniosek o nadanie NIP-UE.
11. Procedura ochronna.
Wspólnotowe Rozporządzenie 1072/2009 przewiduje procedurę ochronną w razie wystąpienia poważnego zagrożenia krajowego rynku transportowego przez kabotaż. Przewiduje ona złożenie stosownego wniosku wraz z uzasadnieniem przez państwo członkowskie do Komisji, która w terminie 1 miesiąca podejmie w tej sprawie decyzję. Każde państwo członkowskie może wnieść do Rady odwołanie od tej decyzji. Rada jako druga instancja wydaje w ciągu 30 dni wiążącą decyzję. Ograniczenia w transporcie kabotażowym mogą obowiązywać do 6 miesięcy z możliwością jednorazowego przedłużenia tego okresu do dalszych 6 miesięcy.
12. OC kabotażowe i podsumowanie.
Kabotaż to dla przedsiębiorstw transportowych możliwość maksymalnego wykorzystania posiadanej floty i zminimalizowania tzw. pustych przebiegów. Daje on wiele korzyści, ale obłożony licznymi ograniczeniami wymaga dobrego przygotowania się do takich operacji. Warto również pomyśleć o ubezpieczeniu kabotażowym, które zminimalizuje ewentualne koszty poniesione w razie wystąpienia nieprzewidzianych trudności. Kwestia ubezpieczeń zostanie omówiona w następnym wpisie.